Ngày hôm đó, chiếc ghế thứ năm trong phòng họp không nằm đúng hàng. Nó lùi về sau một chút, chếch nhẹ sang trái, như thể ai đó vừa đứng dậy và quên kéo lại. Chẳng ai để ý. Nhưng trong vòng nửa tiếng, mọi thứ trong cuộc họp đã đi theo một hướng hoàn toàn khác.
Ngồi vào chiếc ghế ấy là một nhân viên trẻ, vốn ít khi phát biểu. Từ vị trí hơi chéo, cô không đối diện trực diện với sếp, cũng không kẹt giữa hai đồng nghiệp hay ngồi chính diện bảng kế hoạch. Góc nhìn đó cho phép cô thấy cả nhóm một cách… lệch. Và khi tới phần thảo luận, những ý kiến của cô, lạ thay, lại được cả bàn nghiêng về đồng tình.
Tâm lý học gọi đây là hiệu ứng vị trí. Từ thập niên 1960, các nhà nghiên cứu đã nhận ra: người ngồi ở “đầu bàn” thường được xem như lãnh đạo; người ngồi bên cạnh lãnh đạo dễ thành đồng minh chiến lược; còn một chiếc ghế trống — như cách Amazon dùng để tượng trưng cho “khách hàng” — có thể âm thầm điều hướng toàn bộ cuộc trao đổi.
Chỉ cần dịch chuyển vài chục centimet, mối tương tác thay đổi. Một chiếc ghế đặt lệch có thể khiến một người vốn im lặng trở thành người phá băng câu chuyện, hoặc biến một đề xuất mờ nhạt thành ý tưởng trung tâm. Không phải vì cái ghế có phép thuật, mà vì vị trí của nó thay đổi luồng mắt nhìn, dòng trò chuyện, và thứ quan trọng nhất: cảm giác của người ngồi.
Trong một nhóm, mắt thường gặp mắt theo những đường vô hình. Ghế ở đúng giao điểm sẽ đón nhiều ánh nhìn hơn, tạo áp lực hoặc cơ hội. Ghế ở rìa khiến bạn thành người quan sát nhiều hơn, ít bị cắt ngang hơn — và khi bạn lên tiếng, mọi người sẽ tự động nghiêng mình về phía bạn để nghe.
Chúng ta hay nghĩ quyết định của đám đông được dẫn dắt bởi lý lẽ, nhưng thực ra chúng còn bị dẫn dắt bởi… đồ đạc. Một vật vô tri có thể bẻ hướng cả dòng thảo luận. Cũng giống như một viên đá nhỏ trong lòng suối, tạo ra những vòng nước lan ra xa hơn ta tưởng.
Lần tới bước vào một cuộc họp, thử liếc xem chiếc ghế nào đang lệch. Có thể đó là chỗ dành cho người muốn thay đổi kết quả mà không cần nói quá nhiều.