Nếu một cặp sinh đôi giống hệt nhau, một người sống trên Trái Đất và một người sống trên trạm vũ trụ, thì người ở đâu sẽ già đi nhanh hơn?
Câu hỏi tưởng như đơn giản này từng được NASA trả lời bằng một thí nghiệm có thật. Năm 2015, phi hành gia Scott Kelly đã sống gần một năm trên Trạm Vũ trụ Quốc tế, trong khi người anh em sinh đôi của ông, Mark Kelly, ở lại mặt đất. Họ là bản sao di truyền hoàn hảo của nhau – một điều kiện hiếm hoi giúp các nhà khoa học theo dõi những thay đổi do môi trường vũ trụ gây ra.
Kết quả thật bất ngờ: khi Scott trở về, đồng hồ sinh học của ông dường như chạy chậm hơn. Anh em nhà Kelly vẫn sinh cùng ngày, nhưng ở cấp độ tế bào, Scott trẻ hơn Mark một chút. Nguyên nhân nằm ở thuyết tương đối: khi bạn di chuyển càng nhanh, thời gian trôi chậm lại – một hiệu ứng đã được Einstein tiên đoán từ thế kỷ trước. Ở độ cao lớn và tốc độ cao, cơ thể Scott bị kéo căng ra khỏi nhịp thời gian của Trái Đất.
Nhưng đó chưa phải là toàn bộ câu chuyện. Trong không gian không có trọng lực, xương bạn mất canxi nhanh hơn, cơ bắp teo đi, thị lực biến đổi và DNA dễ bị tổn thương bởi bức xạ vũ trụ. Một số gene trong cơ thể Scott đã kích hoạt, trong khi một số khác im lặng – phản ứng với môi trường lạ lẫm. Có những thay đổi biến mất sau vài tháng trở lại Trái Đất, nhưng có những dấu vết vẫn còn đó, như lời nhắc rằng vũ trụ không hề trung lập.
Không gian làm thời gian chậm lại, nhưng đồng thời cũng đẩy cơ thể đến giới hạn. Bạn vừa trẻ hơn theo một nghĩa vật lý, vừa già đi theo nghĩa sinh học. Hai hướng ngược nhau ấy xảy ra cùng lúc – như thể vũ trụ đang chơi một trò nghịch lý với chính sự tồn tại của con người.