Bạn từng thấy chim bồ câu đi dạo chưa? Cái đầu cứ gật gù như đang nghe nhạc vô hình. Người ta tưởng đó là thói quen ngộ nghĩnh. Nhưng hóa ra, mỗi cú “gật” là một chiến lược tinh vi để nhìn cho rõ.
Khi con người di chuyển, mắt ta tự điều chỉnh để giữ hình ảnh ổn định. Nhưng chim lại không có cơ mắt linh hoạt như vậy. Thay vì điều chỉnh mắt, chúng điều chỉnh… cái đầu.
Cái gọi là “bob” không phải đầu lúc nào cũng lắc lư. Thực tế, mỗi bước chân của chim bồ câu gồm hai pha: đầu đẩy nhanh về trước – rồi dừng lại hoàn toàn. Trong lúc đầu đứng yên, cơ thể mới đuổi kịp. Đó chính là lúc hình ảnh in lên võng mạc trở nên ổn định.
Nó giống như khi bạn quay video – nếu máy rung, hình ảnh nhòe nhoẹt. Nhưng nếu giữ máy đứng yên một nhịp, khung hình sẽ rõ hơn. Chim bồ câu đã vô thức làm điều đó bằng chính cổ của mình.
Điều thú vị là nếu đặt chim bồ câu lên băng chuyền chạy đều, chúng không còn gật đầu nữa. Khi cảnh vật không thay đổi, thị giác không cần ổn định lại. Điều này chứng minh rằng, cú gật không phải để giữ thăng bằng – mà là để… nhìn cho rõ.
Và vì mỗi pha như vậy diễn ra khoảng 5 đến 8 lần mỗi giây, mắt người chỉ thấy một chuỗi “gật đầu” liên tục, như thể chim đang đồng tình với mọi thứ trên đời.
Không chỉ vậy, nghiên cứu còn cho thấy động tác này giúp chim tiết kiệm năng lượng. Cổ hoạt động như một chiếc lò xo sinh học, truyền động lực giữa đầu và thân. Vừa nhìn rõ, vừa đỡ mệt – một thiết kế hai trong một của tiến hoá.
Điều này cũng lý giải vì sao hiện tượng này phổ biến ở những loài kiếm ăn trên mặt đất như gà, chim trĩ, sâm cầm. Trong khi đó, các loài chim săn mồi bay nhiều lại ít gật đầu. Với chúng, đôi mắt tinh tường trên không là vũ khí đủ rồi.
Lần tới nếu bạn bắt gặp một chú chim bồ câu đang gật gù trên hè phố, hãy nhớ: nó không đang mơ mộng. Nó đang dùng chính cái cổ của mình để đo khoảng cách, ổn định thế giới – và lặng lẽ chứng minh rằng, nhìn rõ không nhất thiết phải nhìn nhiều.