Có những ngày bạn thức dậy đã thấy lòng nặng trĩu, dù hôm trước không có chuyện gì buồn xảy ra. Có lúc bạn đi làm về, lòng chợt đầy âu lo mà chẳng rõ tại sao. Cảm xúc đến rồi đi như những cơn gió, nhưng có bao giờ bạn tự hỏi: liệu những cảm xúc ấy có thật sự là của mình?
Con người có một khả năng đặc biệt gọi là cộng hưởng cảm xúc. Khi nhìn thấy người khác vui, ta cũng thấy lòng nhẹ đi. Khi bắt gặp ánh mắt buồn, ta bỗng nặng lòng theo. Bộ não ta được lập trình để cảm nhận cảm xúc của người khác, không chỉ qua lời nói mà cả nét mặt, giọng nói, thậm chí là những tín hiệu vô thức. Cơ chế này giúp chúng ta đồng cảm, thấu hiểu và kết nối. Nhưng mặt trái là: ta cũng dễ dàng hấp thụ nỗi buồn, lo âu và mệt mỏi từ môi trường xung quanh.
Trong tâm lý học, hiện tượng này được gọi là emotional contagion – lây lan cảm xúc. Nó hoạt động âm thầm như một dòng điện: bước vào căn phòng đầy căng thẳng, bạn có thể thấy tim mình đập nhanh hơn. Trò chuyện với một người đang giận dữ, bạn cũng thấy khó chịu dù họ chẳng nói gì xúc phạm. Và đáng nói nhất: bạn không hề nhận ra mình đã bị lây cảm xúc.
Thế giới hiện đại khiến hiện tượng này mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Bạn mở mạng xã hội, thấy hàng loạt tin tức tiêu cực, khuôn mặt buồn bã, giọng điệu hoang mang – và não bạn hấp thụ tất cả. Nó không phân biệt được đâu là cảm xúc thật từ trải nghiệm cá nhân, đâu là cảm xúc “vay mượn” từ người khác. Kết quả là: bạn mang trong mình một khối cảm xúc hỗn độn, phần lớn không thuộc về mình.
Điều này không có nghĩa ta nên vô cảm. Ngược lại, càng nhạy cảm, ta càng cần học cách phân biệt: đâu là cảm xúc thật, đâu là cảm xúc lây lan. Bằng cách dừng lại một chút, hít thở, và hỏi mình: “Cảm giác này đến từ đâu? Nó có phải của mình không?” – ta bắt đầu lấy lại quyền chủ động trong đời sống cảm xúc.
Bởi nếu không làm thế, bạn sẽ đi qua ngày dài với tâm trạng do người khác định đoạt. Bạn sẽ để thế giới bên ngoài viết nên bản nhạc bên trong mình – mà không hay.