Một thợ lặn chuyên nghiệp, sau nhiều năm luyện tập, có thể giữ hơi được khoảng 5–7 phút. Những người đặc biệt như Aleix Segura Vendrell – nhà vô địch thế giới trong môn lặn tự do – từng đạt đến 24 phút, nhưng với sự hỗ trợ đặc biệt như thở oxy tinh khiết trước khi lặn. Đa số chúng ta, nếu thử, sẽ cảm thấy nhói ngực chỉ sau chưa đầy một phút.
Còn ở Nam Cực, có một sinh vật khoác chiếc áo tuxedo tự nhiên, không được huấn luyện, không có bình dưỡng khí, vẫn lặn sâu hơn 500 mét và ở dưới đó… hơn nửa tiếng.
Chim cánh cụt hoàng đế – loài chim duy nhất sinh sản trong mùa đông khắc nghiệt tại Nam Cực – là một trong những “nghệ sĩ lặn” thầm lặng nhất của tự nhiên. Một nghiên cứu gần đây ghi nhận cá thể lặn lâu nhất đã ở dưới nước 32.2 phút – đủ để bạn xem xong một tập phim sitcom.
Phần lớn thời gian lặn của chúng chỉ khoảng 5–6 phút, đủ để săn mồi quanh lớp băng. Nhưng đôi khi, vì thức ăn khan hiếm hoặc kẻ săn mồi rình rập, chúng buộc phải đi sâu hơn. Một con từng được ghi nhận lặn tới độ sâu 565 mét – tương đương chiều cao của Landmark 81, nhưng theo chiều đi xuống. Và không, chúng không chết ngạt.
Làm sao một sinh vật nhỏ bé như vậy có thể làm được điều tưởng như phi lý?
Câu trả lời là: chúng biết chậm lại để sống sót.
Khi chuẩn bị lặn, nhịp tim chim cánh cụt hoàng đế giảm mạnh, có thể chỉ còn vài nhịp mỗi phút. Máu được ưu tiên dồn về tim và não – những cơ quan cần oxy nhất. Các cơ quan khác thì… tự lo. Đồng thời, trong cơ bắp của chúng chứa hàm lượng myoglobin cao gấp 10 lần người – loại protein dự trữ oxy, giúp cơ vẫn hoạt động mà không cần máu cấp liên tục.
Xương của chúng đặc hơn, giúp giảm lực nổi, đỡ tốn sức khi chìm. Lớp lông siêu ngắn và khít tạo thành bộ wetsuit tự nhiên. Và điều thú vị là: chúng không cố gắng bơi liên tục. Nhiều lúc, chúng thả mình trôi, để dòng nước mang đi, tiết kiệm từng phân tử oxy.
Chúng không vội. Vì nếu vội, chúng sẽ chết.
Thật nghịch lý, loài chim không biết bay này lại là thợ lặn sâu nhất trong thế giới chim. Không phải cá heo, không phải hải cẩu – chính loài chim ấy, bằng cách lùi lại, đã đi xa hơn bất kỳ sinh vật nào cùng kích thước.
Chúng không có tiếng reo hò mỗi lần ngoi lên mặt nước. Không có huy chương. Không có bảng thành tích.
Chỉ có gió.
Và tiến hóa, âm thầm trao cho chúng khả năng mà con người – với bao công nghệ và luyện tập – vẫn chỉ đứng nhìn.