Cơm – món ăn tưởng chừng giản dị, quen thuộc hằng ngày – thật ra là kết quả của một phát minh cực kỳ quan trọng trong lịch sử loài người: nấu chín hạt gạo bằng nước và lửa. Nhưng ai là người đầu tiên nghĩ ra chuyện đó?
Dĩ nhiên, không có một “bản ghi chép” chính xác nào về thời điểm con người lần đầu nấu cơm. Nhưng dựa trên khảo cổ học và tiến trình thuần hóa cây lúa, các nhà khoa học tin rằng người Đông Á cổ đại chính là những người đầu tiên phát minh ra cách nấu cơm – từ hơn 10.000 năm trước.
Các dấu tích khảo cổ tại lưu vực sông Dương Tử (Trung Quốc ngày nay) đã cho thấy người tiền sử đã trồng lúa nước từ rất sớm, và họ sở hữu công cụ đá để giã hạt, cũng như các mảnh gốm có dấu vết cháy và tinh bột gạo – gợi ý rằng họ đã biết nấu chín hạt gạo thay vì ăn sống.
Việc nấu cơm không chỉ làm thức ăn dễ tiêu hóa hơn, mà còn giúp giải phóng năng lượng từ tinh bột hiệu quả hơn – góp phần to lớn vào sự phát triển não bộ và thể lực của con người. Đây cũng là một bước ngoặt lớn về mặt xã hội: khi biết nấu cơm, con người bắt đầu quây quần quanh bếp, hình thành văn hóa ẩm thực và cấu trúc gia đình rõ nét hơn.
Điều thú vị là, cách nấu cơm bằng cách đun sôi trong nước không hề phổ biến khắp thế giới. Chỉ ở khu vực Đông Á (Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc) cơm mới được nấu tơi xốp bằng nước theo kiểu hấp chín. Trong khi đó, nhiều vùng khác như Ấn Độ hay Trung Đông lại chọn cách xào sơ rồi nấu, hoặc hấp lẫn với gia vị.
Chính vì thế, có thể nói rằng: người Đông Á cổ đại không chỉ phát minh ra món cơm, mà còn đặt nền móng cho cả một nền văn hóa gạo lúa – thứ mà ngày nay vẫn ảnh hưởng đến hàng tỷ người.
Thử nghĩ mà xem, nếu không có ai nghĩ ra việc nấu cơm, có lẽ giờ bạn sẽ phải… nhai sống từng hạt gạo khô cứng?