Bạn đang lướt mạng trên điện thoại. Gửi email, xem video, bật định vị. Mọi thứ bay vèo vèo qua Wi-Fi.
Ngay lúc đó, trong bếp, lò vi sóng cũng đang chạy. Và cả hai đang dùng… cùng tần số.
Wi-Fi phổ biến hiện nay hoạt động chủ yếu trên băng tần 2.4 GHz – đúng bằng tần số mà lò vi sóng sử dụng để làm nóng đồ ăn. Đây là vùng sóng vi ba có năng lượng vừa đủ để kích thích phân tử nước – khiến thức ăn nóng lên – và cũng vừa đủ để truyền dữ liệu không dây mà không gây hại cho cơ thể.
Câu hỏi là: tại sao lại trùng?
Lý do không phải công nghệ, mà là lịch sử. Băng tần 2.4 GHz được quốc tế phân loại là ISM – tức là dành cho các thiết bị công nghiệp, khoa học, và y tế. Không cần xin phép, không cần trả phí. Một khoảng sóng “miễn phí” nhưng có giới hạn: ai cũng có thể dùng, nhưng phải chịu nhiễu nếu có thiết bị khác trong vùng.
Năm 1997, khi chuẩn Wi-Fi đầu tiên ra đời, các nhà thiết kế đã chọn băng tần này vì rẻ và dễ phổ cập. Không cần xin cấp phép tần số như radio hay truyền hình. Vấn đề nhiễu từ lò vi sóng thì… để tính sau.
Và đến giờ, bạn vẫn thấy hệ quả. Nếu lò vi sóng bật lên, tín hiệu Wi-Fi có thể yếu đi thấy rõ. Sóng va vào nhau, gói dữ liệu méo mó, và router phải gửi lại. Nhiễu loạn ngay trong bếp nhà bạn.
Giải pháp? Các thiết bị mới giờ đã hỗ trợ thêm băng tần 5 GHz – ít trùng lặp, ít nhiễu hơn. Nhưng 2.4 GHz vẫn còn đó, vẫn đông đúc như một cái chợ. Vì nó có lợi thế: xuyên tường tốt hơn, xa hơn.
Nên nếu bạn từng bực mình vì Wi-Fi yếu khi đang nấu ăn – thì đúng là có lý do khoa học. Và hơi kỳ khôi: mạng internet không dây hiện đại nhất… vẫn đang phải chia sóng với một thiết bị nhà bếp từ thế kỷ trước.