Bạn có thể cất chiếc điện thoại vào ngăn tủ, không chạm đến trong nhiều tháng. Nhưng khi lấy ra, pin vẫn bị tụt – và tệ hơn nữa, viên pin đó đã… già thêm vài tuổi.
Không cần dùng, không cần sạc xả, pin vẫn tự “chai”.
Đây không phải lỗi phần mềm, cũng không phải hiệu ứng ảo giác. Đó là một sự thật hóa học.
Bên trong mỗi viên pin lithium-ion – loại đang nuôi sống hầu hết smartphone hiện nay – là cả một hệ sinh thái vi mô. Có cực dương, cực âm, dung môi dẫn điện, màng ngăn, hàng triệu ion lithium liên tục chạy qua chạy lại. Nhưng khi bạn không sử dụng pin, mọi thứ không đứng yên.
Chúng vẫn âm thầm phản ứng.
Quá trình này gọi là calendar aging – lão hóa theo thời gian.
Nghe hơi “già” nhưng hoàn toàn có thật. Dù bạn không dùng đến một giọt điện nào, vẫn có những phản ứng phụ xảy ra giữa các chất điện giải. Một lớp màng mỏng tên SEI (Solid Electrolyte Interphase) hình thành trên cực âm, để bảo vệ nhưng cũng đồng thời ngăn cản dòng ion. Pin mất dần khả năng sạc và xả. Dung lượng thực tế thu nhỏ lại như chiếc áo len giặt sai cách.
Bạn càng để pin ở trạng thái đầy 100% hoặc cạn sạch 0% lâu, quá trình “già hóa” càng tăng tốc.
Tệ hơn nữa là nhiệt độ. Pin lithium rất nhạy cảm với nhiệt. Để điện thoại trong cốp xe nóng, gần bếp, hay dưới ánh nắng… là đang đốt nhanh tuổi thọ của pin. Dù không dùng đến một phút.
Đó là lý do tại sao các hãng lớn như Apple hay Samsung đều khuyên người dùng chỉ sạc trong khoảng 20–80%, tránh để pin đầy quá lâu, và đừng để thiết bị nóng quá mức.
Nghe có vẻ phiền, nhưng sự thật là: pin không phải một bình chứa, mà là một cơ thể sống thu nhỏ. Nó có tuổi, có stress, có lão hóa, và không ngừng thay đổi – ngay cả khi bạn quên mất sự tồn tại của nó.