Bạn đã từng quan sát thú cưng của mình run rẩy, cựa quậy nhẹ trong giấc ngủ chưa? Đó không phải là do… bị ác mộng, nhiều khả năng chúng đang mơ đấy.
Mơ – không chỉ của con người
Nhiều nghiên cứu cho thấy: hầu hết động vật có vú và loài chim đều trải qua giai đoạn REM (giấc ngủ chuyển động mắt nhanh), giống như người – giai đoạn thường đi kèm với ngủ mơ. Ví dụ, mèo, chó, chuột, thậm chí cả cá vàng đều cho thấy dấu hiệu biểu hiện não và hành vi tương thích với việc… mơ.
Chuột mơ… chạy mê cung!
Một thí nghiệm nổi tiếng: các con chuột được huấn luyện chạy mê cung sau đó đặt ống điện não để ghi lại sóng não khi ngủ REM. Kết quả? Sóng não khi ngủ giống hệt khi chạy mê cung – chứng tỏ chúng đang “mơ” lặp lại hoạt động ban ngày.
Chó mèo mơ về… chủ yêu thương
Loài chó, mèo thường giật mình, sủa, kêu nhẹ lúc ngủ – đó là khi chúng mơ. Theo các chuyên gia, những giấc mơ này phản chiếu những trải nghiệm trong ngày: chạy nhảy, chơi đùa, thậm chí gặp chủ yêu. Một chú chó nhỏ có chu kỳ REM nhanh và nhiều, trong khi chó lớn có giấc mơ dài hơn nhưng thưa thớt hơn.
Chim cũng mơ – và mơ… hát!
Không chỉ động vật có vú, chim cũng có vùng REM. Nghiên cứu trên chim họa mi cho thấy khi ngủ, não các chú chim phát tín hiệu tương tự khi chúng hát vang vào ban ngày – rất có thể chim đang mơ về… màn trình diễn cuộc sống. Một twist bất ngờ: phải rồi, chim cũng mơ!
Càng đơn giản, càng bí ẩn…
Mới đây, các nhà khoa học ghi được REM-like ở nhện, nhuyễn thể như mực ống và cuttlefish. Tuy vẫn gây tranh cãi, nhưng nếu xác định là hiện tượng ngủ REM, thì… giấc mơ không chỉ lan tỏa trong “thế giới vú và lông vũ” mà còn trải rộng qua nhiều ngành kiến tạo của sự sống.
Tại sao chúng mơ?
- Xử lý ký ức & kỹ năng: Giúp củng cố thông tin ban ngày – chuột nhớ mê cung, chim luyện lời bài hát.
- Phát triển não bộ: Trẻ con và động vật sơ sinh thường REM nhiều hơn để kích thích kết nối thần kinh.
- “Bảo vệ” bộ lọc thị giác: Một lý thuyết cho rằng REM giúp giữ cho não bộ không bị các giác quan khác “chiếm chỗ” khi ngủ.
Cử động trong giấc ngủ – mơ hay tự nhiên?
Chuyên gia Mark Blumberg cho rằng hiện tượng giật chân tay – biểu hiện phổ biến ở cả người và thú – có thể không hoàn toàn do mơ. Thêm vào đó, chuột sơ sinh vẫn giật dù não phần tạo mơ bị cắt đứt, gợi ý một vai trò lớn trong việc “huấn luyện cảm giác & vận động” hơn là mơ.