Có một điều kỳ lạ mà hầu như chẳng ai chú ý: khi bạn buồn bã, choáng váng, hoảng sợ hay chỉ đơn giản là thấy mất phương hướng trong cuộc sống — não bạn sẽ vô thức dùng tai để tìm lại sự cân bằng.
Không phải nghe gì đó để bình tĩnh. Mà là cảm nhận vị trí, chuyển động và trọng lực thông qua một hệ thống nhỏ nằm sâu trong tai trong, mang tên: tiền đình.
Tiền đình giống như chiếc gyroscope tinh vi bám sát từng chuyển động nhỏ nhất của đầu. Bạn nghiêng, bạn ngửa, bạn quay một vòng — nó biết hết. Nó gửi tín hiệu đến mọi vùng khác của não để giữ cho mắt bạn không bị rung, chân bạn không loạng choạng và tâm trí bạn không chao đảo. Đúng vậy, cả tâm trí.
Hệ tiền đình có những sợi dây thần kinh kéo dài tới tận vùng não cảm xúc: amygdala, hippocampus và cả vỏ não trước trán. Tức là mọi cú xoay nghiêng vật lý đều có tiếng vọng trong cảm xúc. Khi tai trong mất cân bằng, bạn không chỉ chóng mặt – bạn dễ lo âu, dễ kích động, đôi khi trầm cảm mà không rõ vì sao. Các nhà khoa học gọi đây là “rối loạn cảm xúc tiền đình” – một thứ mà rất nhiều người đang mắc, nhưng không biết tên.
Hãy nhớ lại cảm giác ngồi trên một chiếc xích đu nhẹ. Cái lắc nhẹ ấy không làm bạn chóng mặt, nhưng lại xoa dịu một thứ gì đó sâu hơn. Trẻ con thích được đung đưa không chỉ vì vui – mà vì nó khiến não yên lòng. Các bài tập trị liệu thần kinh cho người rối loạn cảm xúc cũng thường bắt đầu từ những động tác kích thích tiền đình – xoay nhẹ, lắc người, nhắm mắt và cảm nhận.
Tai bạn đang làm nhiều hơn bạn tưởng. Nó không chỉ lắng nghe thế giới. Nó nghe cả nội tâm bạn chao đảo.
Giống như một chiếc la bàn âm thầm, hệ tiền đình không phát ra tiếng, không biểu hiện ra mặt, nhưng là thứ giữ cho đầu bạn luôn “ở đúng phía trên”. Khi nó gặp vấn đề, mọi thứ xung quanh như nghiêng đi, và tệ hơn – cảm xúc bên trong cũng trôi dạt.
Thế nên đôi khi, cách để vững tâm không phải là nghĩ thêm, mà là… đung đưa nhẹ một chút. Nhắm mắt. Lắng nghe tai mình đang giữ nhịp.