Buổi sáng, ta phết mật ong lên lát bánh mì, chỉ nghĩ đơn giản đó là món ngọt lành. Nhưng hơn 3.000 năm trước, người Ai Cập cổ đại lại bôi mật ong lên… vết thương. Với họ, mật ong không chỉ là thực phẩm, mà còn là “thần dược” chống lại nhiễm trùng trong một thế giới chưa từng biết đến kháng sinh.
Trong các bản y văn cổ như Ebers Papyrus (khoảng năm 1550 TCN), mật ong xuất hiện nhiều lần như một thành phần chính trong đơn thuốc. Người Ai Cập trộn mật ong với mỡ động vật và sợi vải để tạo thành một loại băng gạc. Khi băng được đặt lên vết cắt hay vết bỏng, lớp mật ong dính ngọt ngào ấy trở thành một hàng rào vô hình ngăn vi khuẩn xâm nhập. Họ không biết đến khái niệm “vi trùng”, nhưng qua kinh nghiệm, họ đã tin rằng mật ong có sức mạnh kỳ lạ giúp vết thương mau lành.
Ngày nay, khoa học đã lý giải bí mật ấy. Mật ong chứa hàm lượng đường cao, tạo ra môi trường khử nước khiến vi khuẩn khó sinh trưởng. Nó cũng có tính axit nhẹ và chứa enzym tạo hydrogen peroxide – một chất sát khuẩn tự nhiên. Không chỉ vậy, mật ong còn giàu chất chống oxy hóa, làm giảm viêm và thúc đẩy quá trình tái tạo mô. Tất cả những gì các bác sĩ hiện đại tìm kiếm trong một loại thuốc băng, hóa ra đã nằm sẵn trong hũ mật ong của người Ai Cập cổ đại.
Thật ra, việc dùng mật ong không chỉ gói gọn trong vết thương. Người Ai Cập còn bôi mật ong để chữa đau họng, loét dạ dày, thậm chí bảo quản xác ướp. Trong nền văn minh mà mặt trời là thần, vàng là biểu tượng bất diệt, thì mật ong – màu vàng óng và không bao giờ hỏng – mang giá trị vừa thực dụng vừa linh thiêng.
Điều thú vị là y học hiện đại đã “quay lại” với tri thức xưa. Ngày nay, có cả loại medical-grade honey (mật ong y tế), được tiệt trùng và sử dụng trong bệnh viện để xử lý vết bỏng, loét tì đè hay vết thương khó lành. Một số nghiên cứu còn chứng minh mật ong có hiệu quả chống lại vi khuẩn kháng thuốc – điều mà nhiều kháng sinh hiện đại thất bại. Như thể lịch sử đã đi một vòng tròn: từ kinh nghiệm dân gian cổ xưa, đến sự lãng quên, rồi lại được phục hồi bằng bằng chứng khoa học.
Hãy hình dung một chiến binh Ai Cập trở về từ trận mạc, thân thể đầy vết thương. Người ta không có thuốc sát trùng, không có bông băng vô trùng. Thứ họ có chỉ là mỡ, vải và mật ong. Vậy mà những vết cắt ấy vẫn có cơ hội lành lặn. Cái ngọt của mật ong khi ấy không phải để thưởng thức, mà để giữ lấy sự sống.
Có lẽ, chính sự kết hợp giữa quan sát thực tế và lòng tin đã giúp người Ai Cập lưu giữ được tri thức này. Và nó nhắc nhở chúng ta một điều: không phải lúc nào tiến bộ cũng là phát minh mới, đôi khi chỉ là nhìn lại những gì tự nhiên đã ban tặng.
Ngày nay, khi rót mật ong vào tách trà, ít ai nghĩ mình đang chạm vào một “vũ khí” y học từng cứu sống hàng ngàn người từ thời cổ đại. Đằng sau vị ngọt tan chảy ấy, còn có một lớp lịch sử – nơi một thứ bình thường trở thành thần dược.