Khi nhắc đến máu, hầu hết chúng ta đều nghĩ ngay đến màu đỏ. Tuy nhiên, trong tự nhiên lại tồn tại những loài động vật có máu màu xanh dương thật sự, không phải do ánh sáng hay hiệu ứng đặc biệt. Vậy loài nào sở hữu dòng máu kỳ lạ này?
Câu trả lời là loài cua móng ngựa (horseshoe crab) — một sinh vật cổ đại sống dưới đáy biển, có hình dáng như một chiếc mũ bảo hiểm biết đi. Máu của cua móng ngựa có màu xanh dương nhạt, và điều này xuất phát từ một yếu tố sinh hóa cực kỳ đặc biệt: thay vì sử dụng hemoglobin chứa sắt như con người, máu của chúng chứa hemocyanin, một loại protein vận chuyển oxy có chứa đồng. Khi hemocyanin kết hợp với oxy, nó chuyển sang màu xanh dương.
Điều đáng kinh ngạc là máu xanh của loài này không chỉ là điều hiếm có trong tự nhiên, mà còn vô cùng quý giá với y học hiện đại. Máu cua móng ngựa có khả năng phát hiện độc tố vi khuẩn (endotoxin) cực kỳ nhạy. Chỉ cần một lượng nhỏ cũng có thể phát hiện sự nhiễm khuẩn trong vắc-xin, thuốc tiêm hoặc thiết bị y tế. Vì lý do này, hàng năm hàng trăm ngàn con cua móng ngựa được thu hoạch máu để phục vụ ngành công nghiệp dược phẩm — một quy trình gây tranh cãi vì ảnh hưởng đến quần thể loài.
Ngoài cua móng ngựa, một số loài động vật khác cũng có máu màu xanh dương nhờ hemocyanin như bạch tuộc, mực, và một số loài nhện biển. Đây đều là những sinh vật sống ở môi trường thiếu oxy hoặc có điều kiện sống khắc nghiệt, nơi hemocyanin phát huy hiệu quả vượt trội so với hemoglobin.
Thật thú vị khi biết rằng trong khi con người cần sắt để sống, thì một số loài khác lại lựa chọn đồng — một kim loại mang đến cho máu sắc xanh như biển. Những sự khác biệt này không chỉ làm phong phú thêm kiến thức về thế giới tự nhiên mà còn mở ra nhiều ứng dụng đáng kinh ngạc trong y học và công nghệ sinh học.
Vậy là, nếu ai đó hỏi: “Có loài nào máu màu xanh dương không?”, giờ bạn có thể trả lời chắc nịch: “Có, và thậm chí còn cứu mạng hàng triệu người mỗi năm.”