Người Mỹ thường than phiền về giá xăng tăng. Nhưng có một thứ họ vẫn vui vẻ trả tiền mà ít khi so sánh: nước uống đóng chai. Thật trớ trêu, nếu quy ra từng gallon, có lúc nước đóng chai còn đắt hơn cả xăng dầu – một nghịch lý mà nhiều người tiêu dùng chưa từng để ý.
Một gallon xăng ở Mỹ thường dao động từ 3 đến 5 đô la, tùy khu vực và thời điểm. Trong khi đó, một chai nước suối bé 500ml ở cửa hàng tiện lợi có thể có giá 1,5 đô la, tức tương đương 11 đô la một gallon. Nghĩa là, một thứ tưởng chừng rẻ nhất – nước – lại trở thành món hàng “xa xỉ” nếu đổi đơn vị so sánh. Có khi, chỉ với số tiền mua một chai nước, bạn đã đổ được một phần tư gallon xăng để chạy xe đi cả chục cây số.
Dĩ nhiên, không phải lúc nào nước cũng đắt hơn xăng. Người mua thùng lớn ở siêu thị sẽ trả rẻ hơn nhiều, trung bình chỉ khoảng 1,2 đô la mỗi gallon. Nhưng ngay cả mức đó cũng cao gấp hàng trăm lần so với nước máy. Một gallon nước từ vòi chỉ tốn chưa đến một cent – rẻ đến mức nếu so ra, mỗi chai nước bạn uống đã đội giá lên gấp 300–500 lần.
Điều này không chỉ là so sánh vui miệng. Nó phản ánh thói quen tiêu dùng đã ăn sâu. Năm 2023, người Mỹ chi hơn 31 tỷ đô la cho nước đóng chai, và trung bình mỗi người uống khoảng 160 lít một năm. Có gia đình bốn người, nếu chỉ dùng nước đóng chai, sẽ tiêu hơn 1.000 đô la mỗi năm cho thứ vốn có thể gần như miễn phí ngay tại vòi.
Lý do nằm ở niềm tin và cảm giác. Nhiều người nghĩ nước đóng chai “sạch hơn, an toàn hơn”. Nhưng sự thật, trong hầu hết trường hợp, nước đóng chai ở Mỹ được xử lý từ nguồn nước máy, rồi lọc và đóng chai trong nhà máy. Chính tâm lý “cầm trong tay mới yên tâm” cộng với marketing khéo léo đã khiến chai nước nhựa trở thành vật bất ly thân, từ phòng gym đến văn phòng.
Nghịch lý ở đây không chỉ nằm ở túi tiền. Việc trả nhiều tiền cho nước đóng chai còn đồng nghĩa chấp nhận một chi phí môi trường khổng lồ. Mỗi năm, hàng chục tỷ chai nhựa được sản xuất, vận chuyển, rồi vứt bỏ, trong khi giải pháp đơn giản chỉ là mở vòi và dùng bình lọc tại nhà.
Hình dung cảnh này: một bên là cây xăng, với hàng dài xe nối đuôi chờ đổ nhiên liệu; một bên là cửa hàng tiện lợi, nơi khách cầm chai nước mát lạnh rời đi. Ít ai nhận ra, món đồ trên tay họ, tính ra từng lít, lại còn đắt đỏ hơn cả thứ đang vận hành cỗ xe vài tấn thép kia.
Và rồi, câu hỏi cuối cùng sẽ hiện ra: nếu mai này, mỗi khi khát, bạn tự rót một cốc nước máy lọc thay vì mở một chai nhựa mới, bạn đã tiết kiệm cho mình bao nhiêu – không chỉ tiền bạc, mà cả sự nhẹ nhõm khi thấy thế giới bớt đi một vỏ chai bỏ lại phía sau.