Một người phụ nữ trung niên ngồi ăn cùng chồng và con gái trong căn hộ nhỏ ở Tokyo. Họ cười, trò chuyện, gọi nhau bằng những cái tên thân mật. Bữa ăn kéo dài gần hai tiếng, rồi người “chồng” đứng dậy cúi chào, rời đi. Cô gái trẻ cũng cảm ơn, nhận tiền mặt và bước ra cửa. Còn lại một mình, người phụ nữ lặng lẽ dọn bàn. Họ không phải gia đình thật. Chỉ là một buổi diễn được trả tiền.
Hiện tượng này được gọi là “rental family service” – dịch vụ thuê người đóng vai người thân. Nó bắt đầu xuất hiện ở Nhật vào những năm 1990 và hiện vẫn tồn tại ở các thành phố lớn như Tokyo hay Osaka. Một trong những công ty nổi tiếng nhất là Family Romance Inc., do Ishii Yuichi sáng lập. Công ty này có hàng trăm “diễn viên” chuyên nhận vai: chồng, vợ, cha mẹ, đồng nghiệp, thậm chí người đã mất.
Theo Unseen Japan, mức giá trung bình khoảng 8.000–20.000 yen (tương đương khoảng 1.374 000 – 3.436 000 VND) cho mỗi buổi, tùy theo độ phức tạp của vai diễn. Có khách thuê “người cha” để xuất hiện trong đám cưới, chỉ để tránh ánh nhìn thương hại từ họ hàng. Có người thuê “người vợ đã mất” để cùng ăn tối mỗi tháng, như một cách giữ lại thói quen cũ. Một số khác chỉ cần ai đó lắng nghe mà không phán xét — họ thuê “người bạn” đến ngồi trò chuyện hàng tuần.
Những “diễn viên” này không chỉ đóng vai mà còn phải học cả phong thái, thói quen, cách ăn nói, thậm chí giọng địa phương. Họ ghi nhớ từng chi tiết nhỏ: người cha thích loại bia nào, cô con gái thường gắp món gì trước. Nhiều người làm công việc này suốt nhiều năm, giữ vai trò ổn định trong đời sống của khách hàng, nhưng không bao giờ được tiết lộ sự thật.
Theo Aleteia (2019), dịch vụ này phản ánh một thực tế đáng lo ngại: Nhật Bản là quốc gia có tỷ lệ người sống một mình cao nhất châu Á. Báo cáo của Bộ Y tế Nhật năm 2022 cho thấy hơn 40% người độc thân trên 30 tuổi sống tách biệt. Trong xã hội coi trọng hình thức và lễ nghi, nhiều người thấy dễ dàng hơn khi thuê một “gia đình” hoàn hảo, thay vì phải thừa nhận cô đơn.
Ở tầng sâu hơn, hiện tượng này chạm vào một nhu cầu rất người: được kết nối. Khi nhịp sống hiện đại khiến cảm xúc bị che giấu, những vai diễn được thuê trở thành chiếc cầu mong manh giữa người thật và cảm xúc thật. Một diễn viên của Family Romance từng chia sẻ: “Tôi biết mình chỉ là nhân vật tạm thời trong câu chuyện của họ, nhưng đôi khi chính tôi cũng cảm thấy được yêu thương thật sự.”
Dĩ nhiên, dịch vụ này gây tranh cãi. Một số nhà xã hội học lo ngại rằng việc “diễn vai thân tình” có thể khiến khách hàng sa vào ảo tưởng, trốn tránh thực tế. Nhưng cũng có người nhìn nó bằng con mắt khác: trong một xã hội nơi cô đơn bị coi là yếu đuối, những vai diễn ấy chính là liều thuốc tinh thần tạm thời.
Khi buổi diễn kết thúc, diễn viên cúi chào và bước ra khỏi căn hộ. Cánh cửa đóng lại. Trên bàn vẫn còn hai đôi đũa, một bát cơm chưa đụng đến. Không ai nói gì, nhưng người đọc hiểu — có những vai diễn không phải để dối trá, mà để giúp người ta tạm tin rằng mình vẫn được yêu thương.