Một thìa bột quế tan vào ly cà phê buổi sáng. Hơi nóng bốc lên, hương thơm ngọt ấm quấn quanh đầu lưỡi, gợi nhớ đến những buổi chiều mưa và chiếc bánh nướng vàng ruộm. Khó ai nghĩ rằng, thứ gia vị dịu dàng ấy từng là một phần của nghi thức chạm tới cõi chết.
Hơn hai nghìn năm trước, ở Ai Cập, mùi quế không chỉ gợi đói bụng. Trong những căn phòng tối, nơi các thầy ướp xác cúi mình bên xác chết, quế được nghiền mịn, trộn cùng nhũ hương, trầm hương và nhựa cây, rồi rắc lên thi thể. Nó khử mùi, xua côn trùng và — theo niềm tin xưa — giúp linh hồn tìm thấy đường sang thế giới bên kia. Người La Mã và Hy Lạp cổ cũng tin rằng hương thơm mạnh mẽ ấy đủ để bảo vệ cơ thể khỏi sự mục rữa.
Điều kỳ lạ là quế từng đắt đỏ đến mức chỉ dành cho giới quyền lực. Có thời, giá quế ngang vàng. Không chỉ làm thơm món ăn, nó còn xuất hiện trong tang lễ của các hoàng đế, được đốt thành đám khói thơm lừng bao trùm cả thành phố, như để khắc sâu sự vĩnh hằng vào ký ức của người sống.
Ngày nay, chúng ta chỉ biết đến quế trong bánh cuộn, cà phê hay món cà ri. Mùi thơm ấy khiến ta nghĩ đến bếp ấm, không phải quan tài đá. Nhưng nếu đi ngược về thời cổ, mỗi lần mở lọ quế, bạn sẽ như đang hé cánh cửa dẫn vào những hành lang đá lạnh lẽo, nơi quá khứ còn đọng lại trong từng làn hương.
Quế vẫn là quế — ngọt ngào, ấm áp — nhưng từng có lúc nó là ranh giới giữa sự sống và sự quên lãng. Lần tới khi bạn ngửi thấy hương quế, hãy nhớ: đôi khi, thứ ta cho là bình thường lại mang một lịch sử khiến ta bất giác rùng mình.