Bạn đang nói chuyện với một người bạn thân. Họ kể một chuyện buồn, mắt hơi đỏ lên, môi mím lại. Điều lạ là bạn không nhớ rõ họ nói gì, nhưng bạn lại nhớ rất rõ khuôn mặt họ — chính xác hơn, là bên trái khuôn mặt họ.
Đừng lo, bạn không lạ đâu. Đó là cách bộ não con người đã tiến hóa để đọc cảm xúc. Và nó có một thói quen kỳ cục: thích bên trái.
Khi bạn nhìn vào khuôn mặt ai đó, ảnh sẽ đi vào cả hai mắt, rồi được xử lý trong hai bán cầu não khác nhau. Điều thú vị là não phải – nơi xử lý tín hiệu từ mắt trái – lại giỏi hơn trong việc nhận diện cảm xúc, đặc biệt là những cảm xúc phức tạp như buồn, giận, lo âu. Vì thế, mắt trái của bạn, dù không mạnh hơn về thị lực, lại tinh hơn một chút trong việc “cảm” người đối diện.
Thậm chí, các nhà khoa học đã làm một trò vui: họ chụp ảnh khuôn mặt, rồi lật đôi ảnh lại, ghép hai nửa bên trái thành một mặt, và hai nửa bên phải thành một mặt khác. Hầu hết người xem đều cho rằng mặt ghép từ bên trái trông cảm xúc hơn. Cảm xúc đến từ phía trái. Một cách âm thầm.
Càng lạ hơn: khi bạn nhìn vào khuôn mặt người khác, bạn thường (mà không hề nhận ra) nghiêng mắt về bên trái khuôn mặt họ. Đó là thứ mà các nhà nghiên cứu gọi là “thiên lệch bên trái” – một thiên lệch vô thức, có thể đã hình thành từ thời tổ tiên, khi việc đọc đúng sắc mặt đồng loại là vấn đề sống còn.
Nhưng câu chuyện chưa dừng ở đó. Một số nghiên cứu gần đây còn cho thấy: khi bị tổn thương ở bán cầu não phải, con người sẽ khó nhận diện cảm xúc hơn, dù thị lực vẫn bình thường. Họ thấy mặt người khác, nhưng không thấy được nỗi buồn hay cơn giận trong đó. Giống như xem một bức tranh mà không còn nhận ra màu sắc.
Vậy nên, lần tới nếu bạn thấy ai đó có vẻ ổn, nhưng bên trái khuôn mặt họ lại hơi trĩu xuống, ánh mắt trái hơi tối lại — có thể là não bạn đang nhìn thấy điều gì đó mà bạn chưa kịp gọi tên.
Có thể mắt trái không thấy rõ hơn, nhưng lại cảm rõ hơn.