Ngồi trước biển, nghe sóng vỗ đều đều, nhiều người cảm thấy lòng mình nhẹ nhõm hơn. Cảnh tượng ấy thường gắn với kỳ nghỉ, với thư giãn tạm thời. Nhưng khoa học lại hé lộ điều thú vị: không chỉ là cảm giác thoáng qua, sống gần biển thực sự liên quan tới nguy cơ trầm cảm thấp hơn.
Một nghiên cứu ở Anh đã chỉ ra điều này rõ rệt nhất trong nhóm thu nhập thấp. Dữ liệu từ hàng nghìn người cho thấy: những ai sống trong phạm vi một cây số tính từ biển có khả năng mắc triệu chứng trầm cảm và lo âu thấp hơn gần 40% so với người sống cách xa biển hơn 50 km. Nghĩa là, lợi ích tinh thần của biển mạnh mẽ nhất ở những người vốn dễ tổn thương nhất.
Tại Ireland, nhóm nghiên cứu thuộc ESRI phân tích dữ liệu của hơn 8.000 người trên 50 tuổi. Kết quả cho thấy những ai có view nhìn ra biển rộng có tỷ lệ trầm cảm thấp hơn đáng kể so với người không nhìn thấy biển từ nhà mình. Điều này vẫn đúng ngay cả khi đã tính tới các yếu tố khác như tuổi tác, tình trạng hôn nhân, sức khỏe thể chất. Nói cách khác, chỉ cần mỗi ngày mở cửa sổ nhìn thấy màu xanh của biển cũng có thể làm tinh thần vững vàng hơn.
Ở phạm vi rộng hơn, một nghiên cứu quốc tế đăng trên Nature Scientific Reports năm 2021 thu thập dữ liệu từ hơn 16.000 người ở 18 quốc gia. Những người thường xuyên tiếp xúc với “blue space” — tức là vùng biển, sông, hồ — báo cáo mức well-being cao hơn, ít gặp lo âu và trầm cảm hơn. Không gian màu xanh của nước dường như có tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần, bất kể văn hóa hay khu vực địa lý.
Vì sao biển lại có sức mạnh ấy? Các nhà khoa học đưa ra một số gợi ý. Tiếng sóng biển đều đặn hoạt động như “âm thanh trắng”, giúp não thư giãn và giảm stress. Không khí ven biển thường trong lành, giàu ion âm, tạo cảm giác sảng khoái. Cảnh quan rộng mở với đường chân trời kéo dài giúp tâm trí bớt tù túng, giảm cảm giác bị giam hãm trong không gian hẹp. Và quan trọng không kém, biển khuyến khích con người vận động: đi bộ dọc bãi cát, bơi lội, tham gia hoạt động ngoài trời. Những yếu tố này kết hợp lại thành “liều thuốc tự nhiên” chống lại căng thẳng và trầm cảm.
Điều thú vị là nhiều người thường nghĩ đến biển như một biểu tượng xa xỉ: căn hộ ven biển, nghỉ dưỡng cao cấp. Nhưng các dữ liệu khoa học cho thấy lợi ích lớn nhất lại rơi vào nhóm dễ tổn thương nhất — những người thu nhập thấp, ít có điều kiện chăm sóc tinh thần bằng những phương tiện khác. Với họ, biển không phải biểu tượng xa xỉ, mà là nguồn an ủi âm thầm, bền bỉ.
Có lẽ, biển không chỉ là nơi để ta tạm thoát khỏi nhịp sống hối hả vài ngày trong năm. Tiếng sóng đều đặn, màu xanh bất tận và không gian thoáng rộng có thể chính là “liệu pháp” mà tâm trí con người luôn cần.
Và khi ta ngồi trên bờ cát, nghe sóng vỗ liên hồi, có lẽ thứ ta nhận về không chỉ là khoảnh khắc thư giãn, mà là một lời nhắc nhở dịu dàng: con người vốn sinh ra để sống cùng thiên nhiên, và có thể chính biển là phần còn thiếu của sức khỏe tinh thần hiện đại.