Bạn đứng giữa một đồng cỏ vắng, đêm không trăng. Trên tay bạn là một ngọn nến vừa mới châm. Gió rất nhẹ. Không khí trong lành. Bạn tự hỏi: nếu có ai đó đứng cách đây vài cây số, họ có thể thấy đốm lửa bé xíu này không?
Một nghiên cứu thực nghiệm của Kevin Krisciunas và Don Carona (Đại học Texas A&M) đã đo độ sáng của một ngọn nến ở khoảng cách 338 mét, sau đó tính toán và đối chiếu với độ sáng của các ngôi sao mờ nhất mà mắt người có thể nhìn thấy (độ lớn biểu kiến khoảng 6). Kết luận của họ: nếu đặt ngọn nến ở cách xa hơn 2,6 km, nó sẽ mờ đến mức mắt người không thể phân biệt được nữa, ngay cả trong điều kiện trời tối hoàn hảo.
Không chỉ có vậy, khi ánh sáng truyền đi xa, nó không chỉ yếu dần theo định luật nghịch đảo bình phương mà còn bị tán xạ và hấp thụ bởi các hạt trong khí quyển. Đó là chưa kể đến ánh sáng từ các nguồn khác — đèn đường, trăng, thậm chí ánh sáng thành phố từ rất xa — cũng đủ để làm lu mờ bất kỳ đốm sáng nào ở xa.
Trong thực tế, mắt người là một hệ thống tinh vi nhưng hữu hạn. Nó có thể thích nghi với bóng tối, có thể phân biệt những thay đổi nhỏ về ánh sáng — nhưng nó vẫn bị giới hạn bởi nhiễu, bởi độ nhạy, và bởi môi trường xung quanh. Ngọn nến ở 2,6 km là ranh giới thực nghiệm — vừa đủ để lọt vào mắt người như một đốm sáng cuối cùng trước khi tan biến vào bóng tối.
Điều thú vị là: chính sự giới hạn đó mới khiến ánh sáng trở nên đặc biệt. Khi ta thấy một đốm sáng nhấp nháy từ xa, nó không chỉ là chuyện vật lý. Đó là sự gặp gỡ giữa cảm giác, kỳ vọng, và trí tưởng tượng. Giống như ánh sáng, sự thật cũng cần đủ gần để được nhìn thấy rõ ràng — còn nếu quá xa, nó chỉ còn là một linh cảm.
Lần tới khi bạn nhìn thấy một ngọn nến trong đêm, hãy nhớ: nó không cần phải cháy sáng từ nơi xa xôi. Chỉ cần đủ gần để ta nhận ra, là đủ kỳ diệu rồi.