Từ giữa thế kỷ XIX, trên các bản đồ hàng hải của Pháp xuất hiện một hòn đảo nhỏ mang tên Île de Sable – nghĩa là “Đảo Cát”. Sau này, các bản đồ tiếng Anh ghi lại tên nó là Sandy Island. Nó nằm giữa Australia và New Caledonia, trong vùng biển Coral Sea. Hàng chục năm sau, các nhà bản đồ học, hải quân, rồi cả Google Earth đều sao chép lại dữ liệu ấy.
Trên bản đồ, Sandy Island tồn tại rõ ràng: một dải đất dài khoảng 25 km, nằm giữa đại dương xanh thẳm. Nhưng có điều lạ — không tàu nào từng ghé qua, và cũng không có ảnh vệ tinh nào cho thấy nó thật sự ở đó.
Năm 2012, nhóm nhà khoa học từ Đại học Sydney quyết định tìm hiểu. Họ lên tàu nghiên cứu RV Southern Surveyor và đi đúng theo tọa độ của đảo. Con tàu chạy qua vùng biển được cho là bờ đảo, radar vẫn báo trơn tru, không có mỏm đá nào, không vùng cạn, chỉ thấy nước sâu hơn 1.400 mét.
Đảo không có. Chưa từng có.
Họ quay lại, kiểm tra lại tất cả dữ liệu hải đồ cũ. Hóa ra, từ thế kỷ XIX, có thể do lỗi ghi chép khi khảo sát bằng mắt hoặc nhầm lẫn giữa mảng đá nổi và bóng sóng, một thủy thủ đã đánh dấu “đảo cát” vào bản đồ. Sau đó, lỗi này được sao chép qua hàng chục bản đồ khác, rồi lan tới các cơ sở dữ liệu số hóa thời hiện đại.
Ngày 22 tháng 11 năm 2012, BBC và National Geographic cùng đưa tin: “Sandy Island không tồn tại.” Ngay hôm sau, Google Earth và các tổ chức bản đồ quốc tế chính thức xóa đảo khỏi bản đồ thế giới.
Một hòn đảo biến mất chỉ sau một đêm – không phải vì sụp đổ, mà vì con người cuối cùng thừa nhận rằng nó chưa từng tồn tại.
Nhưng điều khiến câu chuyện lạ hơn là cảm giác hụt hẫng mà các nhà khoa học mô tả khi đến nơi: họ cảm thấy như vừa đi tìm một ký ức tập thể — một điều cả nhân loại từng tin — rồi phát hiện ra nó chưa bao giờ có thật.
Bản đồ, thứ ta tin là mô hình chính xác nhất của thế giới, hóa ra vẫn chứa bóng ma của sai sót. Và đôi khi, để làm sạch một tấm bản đồ, con người phải ra giữa đại dương chỉ để xác nhận rằng “không có gì ở đó cả.”