Chỉ số IQ (Intelligence Quotient) từ lâu đã được xem như thước đo trí thông minh của một người. Nó thường được dùng để đánh giá khả năng logic, phân tích, tư duy trừu tượng và giải quyết vấn đề. Nhưng có một câu hỏi khiến nhiều người thắc mắc: Chỉ số IQ có cố định suốt đời, hay có thể thay đổi theo thời gian?
Câu trả lời là: Có thể thay đổi. Nhưng không theo cách mà nhiều người nghĩ.
Khi một người làm bài kiểm tra IQ, họ nhận được một con số phản ánh khả năng nhận thức của mình so với mặt bằng chung cùng độ tuổi. Ví dụ, IQ trung bình là 100, ai đạt trên mức này được xem là “trên trung bình”. Tuy nhiên, IQ không phải là con số “khắc vào đá”.
Nghiên cứu của Viện thần kinh học tại Đại học College London (UCL) từng theo dõi nhóm thanh thiếu niên từ 12 đến 20 tuổi. Kết quả cho thấy chỉ số IQ của một người có thể tăng hoặc giảm tới 20 điểm trong khoảng thời gian đó. Sự thay đổi này đi kèm với thay đổi về cấu trúc não, nhất là ở những vùng liên quan đến ngôn ngữ và trí nhớ.
IQ cũng chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài, như:
– Giấc ngủ: Thiếu ngủ kéo dài ảnh hưởng xấu đến khả năng tập trung và tư duy logic.
– Dinh dưỡng: Thiếu một số vi chất (như i-ốt, sắt) có thể làm giảm chức năng nhận thức.
– Môi trường sống: Trẻ em lớn lên trong môi trường giàu kích thích trí tuệ thường có IQ cao hơn.
– Giáo dục và trải nghiệm sống: Việc học tập, rèn luyện tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề góp phần tăng cường trí thông minh.
Tuy nhiên, có một điểm quan trọng: IQ phản ánh năng lực hiện tại, không phải tiềm năng tuyệt đối. Điều đó nghĩa là bạn hoàn toàn có thể rèn luyện để cải thiện một số khía cạnh của trí tuệ như trí nhớ, sự chú ý, khả năng lập luận – từ đó làm tăng điểm IQ trong các bài kiểm tra.
Ngược lại, stress kéo dài, trầm cảm, thiếu kích thích trí tuệ hoặc tuổi tác cao cũng có thể khiến IQ suy giảm. Một người từng đạt IQ cao khi còn trẻ có thể thấy mình suy giảm khả năng tư duy nếu không duy trì lối sống lành mạnh.
Đáng nói hơn, có sự khác biệt giữa “IQ tiềm năng” và “thành tích thực tế”. Một người có IQ cao không nhất thiết sẽ thành công, nếu thiếu động lực, kỷ luật và khả năng thích nghi. Và ngược lại, người có IQ trung bình nhưng siêng năng học hỏi, dám thử và kiên trì thường đạt thành tựu lớn hơn.
Vậy, bạn không cần lo lắng quá nhiều về con số IQ. Điều quan trọng là duy trì sức khỏe não bộ, học hỏi không ngừng và đặt mình vào những môi trường thúc đẩy trí tuệ phát triển.
Tóm lại: IQ không phải là số đo bất biến. Nó có thể thay đổi theo thời gian, chịu ảnh hưởng từ môi trường, lối sống và các yếu tố sinh học. Và điều thú vị là: bạn có thể làm điều gì đó để cải thiện nó.