Có những chuyện bạn nhớ suốt đời, dù không muốn.
Thường thì chúng gắn với một cảm xúc mạnh: sợ hãi, bẽ mặt, mất mát, tức giận. Kỳ lạ thay, bạn không cần cố gắng, chúng vẫn bám chặt trong đầu. Còn những gì vui vẻ, nhẹ nhàng, lại dễ trôi như gió thoảng.
Lý do nằm ở amygdala – vùng não xử lý cảm xúc. Khi bạn bị sốc hoặc lo âu, amygdala sẽ ra hiệu cho các hormone căng thẳng như cortisol tràn ra, đánh dấu ký ức đó là “quan trọng”. Nó không biết bạn muốn nhớ hay không. Nó chỉ biết: đây là chuyện sống còn.
Chính vì thế, não sẽ dồn lực lưu lại những ký ức gây đau. Còn những trải nghiệm nhẹ nhàng thì bị xếp vào vùng “không ưu tiên” – nếu không lặp lại, chúng sẽ phai.
Ngược đời ở chỗ: bạn càng ít khổ, càng dễ quên.
Người sống quá an ổn đôi khi thấy đầu óc mơ hồ, nhớ nhớ quên quên, không vì họ kém thông minh, mà vì họ không có thứ gì để não đánh dấu là “đáng giữ lại”. Họ không chịu đủ áp lực để amygdala làm việc.
Tuy vậy, đau khổ không hẳn là bạn của trí nhớ. Stress kéo dài sẽ ăn mòn vùng hippocampus – nơi lưu ký ức dài hạn. Khi ấy, bạn không những nhớ dai, mà còn nhớ sai, hoặc nhớ lẫn lộn.
Muốn nhớ tốt, không phải cứ khổ là đủ. Mà phải có một cái đầu được nghỉ ngơi.