Một buổi chiều tháng 4 năm 1803, thị trấn L’Aigle ở vùng Normandy, Pháp, bỗng vang lên những tiếng nổ chát chúa. Bầu trời rạch ngang bởi vệt sáng trắng xé gió, rồi hàng nghìn viên đá nóng bỏng từ đâu lao xuống, va vào mái ngói, xuyên thủng ruộng đồng, vỡ tung trên đường lát đá. Khói khét mùi lưu huỳnh quẩn quanh, trẻ con gào khóc, người lớn ôm nhau, mắt mở to như không tin nổi vào những gì đang diễn ra. Họ chỉ biết rằng thứ này… không phải từ Trái Đất. Nhưng điều đó, suốt hơn 2000 năm, là điều giới học giả khăng khăng bác bỏ.
Từ thời Aristotle, quan điểm thống trị là: vũ trụ không chứa vật chất rắn ngoài Trái Đất và Mặt Trăng. Mọi “viên đá rơi từ trời” mà dân gian kể lại đều bị xếp chung với truyền thuyết và mê tín. Đến thời Trung cổ, dù vẫn xuất hiện những lời đồn về “đá rơi trong đêm bão” hay “lửa rơi xuống làng”, các giáo sĩ và học giả vẫn cho rằng đó chỉ là đá bị cuốn lên rồi rơi xuống từ gió mạnh, hoặc là sản phẩm của núi lửa và sấm sét. Ngay cả khi có những tảng đá lạ được lưu giữ, chúng cũng bị dán nhãn “đá địa phương” và cất vào kho, không ai thực sự đặt câu hỏi.
Bước sang thế kỷ 18, một người Đức tên Ernst Chladni – vốn nổi tiếng vì nghiên cứu âm thanh – bất ngờ đưa ra giả thuyết rằng những tảng đá kim loại rơi rải rác ở nhiều nơi chính là vật thể đến từ ngoài không gian. Ông trích dẫn các vụ rơi đá ở Nga và Siberia, phân tích thành phần khác thường của chúng. Nhưng kết quả? Cười nhạo, dè bỉu, và thậm chí là coi ông như kẻ mộng tưởng. “Đá từ trời? Trời thì toàn khí, lấy đâu ra đá?” – đó là câu trả lời phổ biến của giới khoa học lúc bấy giờ.
Mọi chuyện thay đổi vào buổi chiều ở L’Aigle. Hơn 3000 viên đá, khối lượng tổng cộng khoảng 37 kg, rải khắp một khu vực rộng vài km². Vụ việc quá lớn để bị bỏ qua. Viện Hàn lâm Khoa học Pháp lập tức cử nhà vật lý Jean-Baptiste Biot đến điều tra. Biot phỏng vấn từng nhân chứng, thu thập mẫu đá còn nóng, đo đạc, phân tích. Báo cáo của ông không thể chối cãi: đây là những tảng đá không giống bất cứ loại đá nào trên Trái Đất, và chúng đến từ ngoài không gian. Lần đầu tiên, một định kiến kéo dài hàng thiên niên kỷ bị bẻ gãy chỉ bằng… mưa đá từ trời.
Từ sau năm 1803, khái niệm “thiên thạch” mới chính thức bước vào khoa học hiện đại. Những viên đá từng bị xem là trò lừa bịp nay trở thành kho báu nghiên cứu, kể câu chuyện về nguồn gốc của hệ Mặt Trời. Cái mới không hề mới – nó vẫn rơi xuống đây suốt hàng tỷ năm – chỉ là con người cuối cùng chịu ngẩng lên và nhìn nhận nó.
Giờ đây, nếu ghé thăm bảo tàng ở Paris hay London, bạn có thể thấy một viên đá đen xám từ L’Aigle, nằm lặng lẽ trong tủ kính. Nó chẳng nói gì, nhưng chính nó từng buộc cả một nền khoa học phải thay đổi quan điểm. Và biết đâu, trong hơn 2000 năm nữa, hậu duệ của chúng ta sẽ đứng trước những vật thể mà hôm nay ta đang cười nhạo, để rồi tự hỏi: “Sao họ lại mất quá lâu để tin điều này?”