Có những lúc bạn đang mỏi rã rời, đầu óc nặng trĩu, rồi một người bạn gửi cho bạn một đoạn clip hài ngớ ngẩn. Bạn bật cười. Ban đầu chỉ là một tiếng “hà” ngắn, rồi thành một tràng cười khiến bụng co lại, mắt rưng rưng. Và kỳ lạ thay, khi cơn cười lắng xuống, bạn nhận ra mình… nhẹ nhõm hẳn. Cơn đau đầu dịu bớt, mỏi vai cũng tan đi như chưa từng có. Chuyện này không chỉ là cảm giác — cơ thể bạn vừa tự bào chế một liều thuốc giảm đau cực mạnh.
Bên dưới làn da, tiếng cười như tín hiệu bật công tắc cho một chuỗi phản ứng sinh học cổ xưa. Các cơ trên mặt và bụng vận động mạnh, nhịp thở thay đổi, tim đập nhanh hơn. Những rung động này được não diễn giải như một dấu hiệu an toàn — giống như lúc bầy đàn quây quần bên đống lửa, kể cho nhau nghe chuyện vui. Và khi não tin rằng bạn đang ở trong vùng an toàn, nó “mở kho” endorphin, những phân tử nhỏ bé nhưng quyền lực.
Endorphin thuộc nhóm opioid nội sinh — nghĩa là cơ thể tự sản xuất chúng. Về cấu trúc, chúng gần giống morphine, nhưng khi gắn vào các thụ thể trong não, chúng không chỉ làm dịu cảm giác đau mà còn mang lại trạng thái thư giãn, hưng phấn nhẹ. Điểm đặc biệt là “morphine tự nhiên” này không gây nghiện, không gây ức chế hô hấp, và biến mất khi cơ thể không còn cần đến. Bạn nhận được tất cả lợi ích của thuốc giảm đau, mà không phải lo về tác dụng phụ.
Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Oxford từng cho các tình nguyện viên xem những đoạn phim hài, đo mức độ cười và sau đó kiểm tra ngưỡng chịu đau. Kết quả rõ ràng: những người cười nhiều nhất có ngưỡng chịu đau cao hơn hẳn, có khi lên tới 10–15%. Không phải nội dung video “truyền năng lượng” gì thần bí, mà chính là chuyển động mạnh khi cười đã kích hoạt phản ứng giải phóng endorphin. Nói cách khác, cơ thể tưởng bạn đang “tập thể dục” và thưởng cho bạn một liều thuốc giảm đau.
Điều này giải thích vì sao những bệnh nhân có tinh thần lạc quan và thường xuyên cười đùa với người thân thường hồi phục nhanh hơn. Tiếng cười không làm xương gãy lành lại ngay lập tức, nhưng nó giúp cơ thể chịu đựng cơn đau tốt hơn, ăn ngon miệng hơn, ngủ sâu hơn — và tất cả những điều đó đều góp phần vào quá trình hồi phục.
Hãy hình dung endorphin như một đội bác sĩ tí hon, lúc nào cũng túc trực trong não. Chúng không cần đơn thuốc, không cần kim tiêm, chỉ cần một tín hiệu rõ ràng rằng “mọi thứ ổn” — và tiếng cười là tín hiệu mạnh mẽ nhất. Thậm chí, chỉ cần nghe một câu chuyện buồn cười, hoặc hồi tưởng lại khoảnh khắc khiến bạn bật cười, cũng có thể khởi động cơ chế này.
Tất nhiên, cười gượng hay ép mình “phải vui” sẽ không đánh lừa được não. Endorphin chỉ đến khi tiếng cười là thật, xuất phát từ sự thư giãn và cảm giác an toàn. Vì vậy, đôi khi thay vì cố gắng “chịu đựng” cơn đau trong im lặng, bạn có thể thử mở một đoạn hài yêu thích, nhắn tin với người bạn biết cách chọc bạn cười, hoặc đơn giản là tìm lại một ký ức đủ ngốc nghếch để khiến bạn phá lên giữa ngày.
Có thể bạn không kiểm soát được mọi nỗi đau, nhưng bạn luôn có trong tay liều thuốc rẻ nhất, an toàn nhất — chỉ cần bật cười.