Vào một buổi sáng trong trẻo, chỉ cần mở cửa sổ, để ánh nắng sớm chạm vào mắt, cơ thể bạn đã âm thầm khởi động hàng loạt thay đổi. Ánh sáng ấy không chỉ đánh thức bạn, nó còn như chiếc nút bấm điều chỉnh đồng hồ sinh học, đặt lại nhịp ngày – đêm bên trong từng tế bào. Melatonin, hormone khiến bạn ngái ngủ, bị ức chế dần; cortisol, thứ giúp bạn tỉnh táo, được tăng nhẹ; và ở đâu đó trong não, serotonin bắt đầu được tiết ra nhiều hơn, mang đến cảm giác bình tĩnh, tập trung và lạc quan.
Nghe thì có vẻ chỉ là một thói quen lành mạnh, nhưng các nhà khoa học ở Đại học Northwestern đã tìm thấy một điều bất ngờ: thời điểm bạn tiếp xúc ánh sáng ban ngày có thể liên quan tới cân nặng. Trong nghiên cứu của họ, những người nhận đủ ánh sáng tự nhiên trước buổi trưa thường có chỉ số BMI thấp hơn hẳn, bất kể họ ăn gì hay vận động ra sao. Mỗi giờ trì hoãn việc “gặp mặt trời” có thể đi kèm với việc tăng hơn một điểm BMI. Một con số đủ để bạn ngạc nhiên về sức mạnh của thứ ánh sáng tưởng như vô hình.
Lý do nằm ở chỗ nhịp sinh học và trao đổi chất vốn gắn chặt với nhau. Khi ánh sáng sớm điều chỉnh đồng hồ sinh học đúng nhịp, cơ thể xử lý năng lượng hiệu quả hơn, giảm xu hướng tích trữ mỡ thừa và giúp giấc ngủ sâu hơn vào ban đêm. Ngủ tốt lại tiếp tục điều hòa hormone đói – no như leptin và ghrelin, từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến cân nặng. Cái vòng lặp này khởi đầu chỉ bằng một việc đơn giản: bước ra nắng sớm.
Điều thú vị là bạn không cần phơi mình hàng giờ hay chịu nắng gắt. Chỉ khoảng 20–30 phút giữa 8h và 10h sáng, khi ánh sáng đủ mạnh nhưng vẫn dịu, đã đủ để tín hiệu ánh sáng lọt qua mắt và gửi thông điệp tới vùng não điều khiển nhịp sinh học. Và hiệu quả này không đòi hỏi bạn phải chạy bộ hay tập gym ngay lúc đó – ngồi nhâm nhi cà phê ngoài hiên cũng được.
Nhưng có một chi tiết ít ai để ý: ánh sáng nhân tạo, dù sáng đến đâu, hiếm khi tạo được tác động mạnh mẽ như ánh sáng trời thật. Bởi ánh sáng tự nhiên chứa phổ tia rộng hơn, đặc biệt là vùng xanh – ngắn, vốn là “ngôn ngữ” mà đồng hồ sinh học ưa lắng nghe. Đó là lý do vì sao một chiếc đèn bàn không thể thay thế được một tia nắng sớm len qua tán lá.
Ngày mai, nếu thấy mình nặng nề hoặc uể oải, đừng vội đổ lỗi cho cà phê chưa đủ mạnh hay bữa sáng chưa đủ no. Có thể chỉ là bạn đã bỏ lỡ buổi hẹn thầm lặng với mặt trời. Và biết đâu, cân nặng lẫn tâm trạng của bạn đang chờ chính khoảnh khắc ấy để thay đổi.