Bạn bật cười vì một câu đùa, một đoạn clip ngớ ngẩn, hay chỉ vì gương mặt mèo của nhà hàng xóm. Tiếng cười thoát ra, nhẹ như một làn gió. Nhưng điều kỳ lạ là, khi khóe miệng bạn cong lên, bên trong cơ thể cũng có hàng triệu phản ứng nhỏ đồng loạt bắt đầu — và hệ miễn dịch của bạn, theo một nghĩa nào đó, cũng “mỉm cười” theo.
Các bác sĩ từng nghĩ tiếng cười chỉ là sản phẩm phụ của niềm vui, giống như mồ hôi là hệ quả của vận động. Nhưng nghiên cứu cho thấy, cười chân thành làm giảm nồng độ cortisol và adrenaline — những hormone của căng thẳng. Khi những kẻ “gây rối” này hạ xuống, các tế bào miễn dịch như T-cells, B-cells, và đặc biệt là Natural Killer cells (NK cells) lại hoạt động mạnh hơn, giống như vừa được tháo phanh.
Một thí nghiệm nổi tiếng tại UCLA cho người cao tuổi xem video hài: sau khi cười, lượng kháng thể trong máu họ tăng rõ rệt, và số lượng tế bào miễn dịch tuần tra cũng nhích lên. Ở những nghiên cứu khác, chỉ cần vài phút cười thật sự — không gượng gạo — đã đủ kích hoạt cả một chuỗi phản ứng miễn dịch, giống như hệ thống radar được bật lên để bảo vệ cơ thể.
Cơ chế này vừa ngược đời vừa hợp lý. Ngược đời ở chỗ: một hành vi tưởng như vô hại, không tốn năng lượng, lại có tác động sinh học sâu rộng. Hợp lý ở chỗ: trong tiến hóa, tín hiệu vui vẻ giữa các cá thể có thể giảm căng thẳng trong nhóm, tăng cảm giác an toàn, và an toàn thì đồng nghĩa với việc cơ thể có thể “đầu tư” vào bảo trì và sửa chữa — tức là tăng miễn dịch.
Ngay cả trong bệnh viện, các “medical clown” (chú hề y tế) đã được dùng để hỗ trợ điều trị: ở trẻ em mắc viêm phổi, việc gặp chú hề giúp rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chỉ số viêm và cải thiện tâm trạng — ba yếu tố cùng lúc thúc đẩy hồi phục. Điều này khiến câu “cười là liều thuốc tốt nhất” bỗng trở nên… có cơ sở sinh học hẳn hoi.
Nếu tưởng tượng ra cảnh bên trong máu khi bạn cười, sẽ thấy như một lễ hội mini: các tế bào miễn dịch như những người gác cổng giơ cao ngọn đuốc, NK cells lao nhanh hơn, kháng thể trôi nổi như đèn lồng giấy. Tất cả diễn ra trong im lặng tuyệt đối, nhưng hiệu quả thì lan ra khắp cơ thể.
Lần tới khi bạn mỉm cười, hãy nhớ: đó không chỉ là cơ mặt đang co lại. Đó là một tín hiệu lan xuống tủy xương, ra mạch máu, chạm tới những tế bào đang canh gác sức khỏe của bạn. Và biết đâu, chúng cũng vừa bật cười — theo cách riêng của mình.