Mỗi khi sấm chớp nổi lên giữa trời giông, nhiều người từng tự hỏi: Nếu tia sét khổng lồ ấy đánh xuống mặt biển, chẳng phải hàng nghìn con cá sẽ bị nướng chín ngay lập tức? Câu hỏi tưởng đùa nhưng lại là thắc mắc có cơ sở khoa học.
Sét có sức mạnh kinh khủng thật sự. Một tia sét trung bình có điện áp từ 100 triệu đến 1 tỷ volt, nhiệt độ có thể lên tới 30.000 độ C – gấp 5 lần bề mặt Mặt Trời. Vậy thì khi sét đánh xuống nước, đặc biệt là biển – nơi đầy rẫy sinh vật sống – chuyện gì xảy ra?
Điều đầu tiên cần hiểu là: nước biển là chất dẫn điện rất tốt, nhờ vào lượng muối và khoáng chất hòa tan. Nhưng cũng chính vì thế, khi sét đánh xuống, dòng điện không đi sâu xuống đáy mà lại lan rộng ra bề mặt nước theo chiều ngang, chỉ ăn sâu khoảng vài mét dưới bề mặt – nơi có điện trở thấp nhất.
Điều này đồng nghĩa với việc:
– Chỉ những sinh vật đang bơi rất gần mặt nước, đúng tại điểm sét đánh xuống, mới có nguy cơ bị sốc điện hoặc chết.
– Còn cá bơi sâu dưới nước thường không bị ảnh hưởng nhiều, vì dòng điện giảm dần rất nhanh theo độ sâu.
Một nghiên cứu thực nghiệm cho thấy: khi sét đánh xuống hồ chứa cá, các loài cá ở độ sâu trên 2 mét hầu như không bị thương. Trong tự nhiên, cá thường có bản năng tránh bề mặt nước khi trời sấm sét – không phải do “linh cảm” mà là vì chúng cảm nhận được sự thay đổi áp suất và rung động trước khi giông tới.
Vậy có bao giờ cá chết hàng loạt do sét? Câu trả lời là cực kỳ hiếm. Tuy có một số ghi nhận về cá chết hàng loạt sau bão, nhưng nguyên nhân thường là thiếu oxy trong nước do nước xoáy, sóng lớn, hoặc ô nhiễm sau bão – chứ không phải do sét.
Tóm lại, sét đánh xuống biển nghe thì kinh khủng, nhưng không khiến cá chết hàng loạt như ta tưởng. Cũng may là thế, nếu không mỗi trận mưa giông sẽ thành một buổi “BBQ hải sản quy mô lớn”.