Hầu như ai từng cắn móng tay đều có ký ức giống nhau: bị nhắc nhở, thậm chí mắng mỏ rằng đó là thói quen bẩn thỉu, mất vệ sinh, cần bỏ ngay. Nhưng khoa học lại phát hiện một lớp ý nghĩa khác: thói quen “xấu” này có thể khiến người đó ít bị dị ứng hơn khi trưởng thành.
Một nghiên cứu ở New Zealand theo dõi hơn một nghìn đứa trẻ từ nhỏ đến lớn. Khi kiểm tra phản ứng dị ứng trên da, các nhà khoa học nhận thấy nhóm từng cắn móng tay hoặc mút tay có tỉ lệ dị ứng thấp hơn. Hiệu ứng này không biến mất theo thời gian, mà vẫn còn thấy rõ ở tuổi trưởng thành. Nghĩa là, những hành động tưởng vô ích lại để lại dấu ấn lâu dài trong hệ miễn dịch.
Lý do được lý giải bằng “giả thuyết vệ sinh”. Hệ miễn dịch cũng giống như một đứa trẻ mới tập đi: nó cần va chạm, cần sai lầm, cần luyện tập để biết đâu là bạn, đâu là thù. Nếu sống trong môi trường quá sạch sẽ, ít tiếp xúc với vi khuẩn, hệ miễn dịch sẽ dễ lẫn lộn, phản ứng thái quá với phấn hoa, bụi hay lông mèo — những thứ vốn vô hại. Cắn móng tay, vô tình, lại là một cách cơ thể tiếp xúc nhiều hơn với thế giới vi sinh vật.
Nhưng nghịch lý nào cũng có giới hạn. Việc ít dị ứng không đồng nghĩa với việc miễn dịch mạnh mẽ toàn diện. Trái lại, nguy cơ từ cắn móng tay thì rõ ràng: vi khuẩn đường ruột và ký sinh trùng có thể theo ngón tay vào miệng, vùng da quanh móng dễ nhiễm trùng, thậm chí răng cũng bị ảnh hưởng. Các bác sĩ còn chỉ ra thói quen này thường gắn liền với lo âu, trở thành một hành vi khó kiểm soát chứ không chỉ là trò nghịch ngợm.
Vậy có nên coi cắn móng tay là một “liệu pháp miễn dịch tự nhiên”? Chắc chắn là không. Nhưng việc phát hiện ra mặt lợi nhỏ bé ấy lại có ý nghĩa khác: nó nhắc ta rằng cơ thể không được lập trình sẵn để phản ứng đúng. Nó phải học, và việc học ấy diễn ra từ những tiếp xúc nhỏ nhặt nhất, đôi khi trong cả những hành vi bị coi là bẩn.
Điều đáng nhớ không phải là cắn móng tay có lợi hay hại, mà là cách nó hé lộ cơ chế trưởng thành của hệ miễn dịch. Nhìn vào một thói quen vụn vặt, ta có thể thấy cả một bài học về sự tồn tại của con người: cơ thể ta được giáo dục bởi môi trường, từng ngày, từng tiếp xúc, dù ta có nhận ra hay không.