Một con thỏ đứng yên bên cạnh bình nước, đôi tai vểnh lên cảnh giác, không hề động đậy dù đã nhiều giờ chưa uống. Cảnh tượng này không phải hiếm gặp với những người từng nuôi thỏ. Câu hỏi đặt ra: vì sao một con vật vốn cần uống nước liên tục lại chọn đứng im, nhịn khát?
Trung bình, một con thỏ trưởng thành cần từ 50 đến 100ml nước cho mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Với cơ thể nhỏ bé nhưng tốc độ trao đổi chất cao, thỏ cần nước để duy trì chức năng tiêu hoá, điều hoà nhiệt và thải các chất độc. Việc uống nước đều đặn là hành vi bản năng để sinh tồn. Thế nhưng, trong nhiều trường hợp, thỏ có thể nhịn uống nước suốt nhiều giờ đồng hồ, đơn giản vì nó đang… sợ.
Thỏ là loài động vật mồi điển hình. Trong tự nhiên, chúng luôn ở trạng thái đề phòng nguy hiểm. Khi gặp kích thích như tiếng động, người lạ, ánh sáng gắt, thỏ thường có hai phản ứng: chạy trốn hoặc đóng băng. Trong trạng thái đóng băng, thỏ không di chuyển, không ăn, và thường cũng không uống nước.
Nghiên cứu về stress ở thỏ cho thấy, khi bị kết thúc trong môi trường gây căng thẳng (như nhốt chật, nhiều âm thanh lạ), thỏ giảm lượng ăn và uống, dẫn đến thay đổi trong tiểu tiết và chuyển hoá. Trong một số tài liệu chăn nuôi, việc thỏ không uống nước còn được xem là dấu hiệu của stress mạnh. Dữ liệu từ Swiss Federal Research Station cũng gợi ý rằng việc giới hạn nguồn nước hay tạo yếu tố nguy hiểm khiến thỏ thay đổi thói quen uống.
Một khi nỗi sợ trỗi lên, nhu cầu sinh lý như đói hay khát có thể bị ép xuống. Thỏ không uống nước, không phải vì không cảm thấy khát, mà vì nó cho rằng môi trường xung quanh không an toàn để bước ra. Ngay cả khi bình nước ở rất gần, việc tiến lại cũng đồng nghĩa với việc để lộ bản thân làm mục tiêu.
Hậu quả của việc nhịnh uống nước vì sợ có thể nghiêm trọng nếu diễn ra trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày. Mất nước dẫn tới mệt mỏi, rối loạn chuyển hoá, nguy cơ suy giảm miễn dịch và các biến chứng khác. Điều này đặc biệt quan trọng ở môi trường nuôi nhốt, nơi con người có thể vô tình tạo ra những nguồn stress liên tục cho thỏ.
Từ một hành vi tưởng chừng nhỏ nhặt: “không uống nước”, bài học lớ ra là một xung đột giữa hai hệ thống: sinh lý và sinh tồn. Nó nhắc chủng ta rằng, khát chưa chắc đã được uống, vì trong nhiều trường hợp, nỗi sợ mới là thứ điều khiển hành vi. Lần tới nếu bạn thấy một con thỏ đứng im bên bình nước, hãy tự hỏi: phải chăng nó không khát, hay nó đang rất khát… nhưng lại đang sợ?