Giữa mùa đông, khi phần lớn châu Âu vẫn ngập trong nắng lạnh, có một thị trấn nhỏ ở Na Uy sống trong bóng tối suốt nhiều tháng liền. Đó là Rjukan, nằm trong thung lũng hẹp của vùng Telemark, bị những ngọn núi cao hơn 1.000 m bao quanh. Từ cuối tháng 9 đến giữa tháng 3, mặt trời không bao giờ vượt qua đỉnh núi để chiếu xuống nơi đây.
Vào giữa trưa, ánh sáng chỉ chạm vào sườn núi xa xa, còn dưới thung lũng, mọi thứ vẫn xám lạnh. Trẻ em lớn lên mà hầu như không thấy nắng mùa đông. Người già nói rằng, ở Rjukan, bóng tối có tiếng riêng của nó — êm như bông, nhưng kéo dài đến mệt mỏi.
Hơn một thế kỷ trước, khi kỹ sư Sam Eyde sáng lập thị trấn để phục vụ nhà máy thủy điện, ông đã nảy ra ý tưởng “mang mặt trời xuống núi”. Năm 1913, ông từng phác thảo một hệ thống gương khổng lồ trên sườn dốc. Nhưng khi ấy, công nghệ chưa cho phép. Rjukan vẫn tiếp tục sống trong mùa đông không nắng, chỉ chờ đến tháng 3, khi ánh sáng đầu tiên trở lại, mọi người lại đổ ra quảng trường để chào mặt trời như một nghi lễ.
Một thế kỷ sau, ý tưởng ấy mới thành hiện thực. Năm 2013, ba tấm gương điều khiển bằng máy tính được lắp trên sườn núi phía bắc, cao 450 m so với quảng trường. Chúng xoay theo hướng mặt trời, phản chiếu những tia sáng hiếm hoi xuống trung tâm thị trấn. Mỗi ngày, khi thời tiết cho phép, một mảng sáng rộng gần 600 m² di chuyển chậm trên mặt đất, hắt lên tường nhà, chiếu vào khuôn mặt những người đang đứng sưởi.
Ánh sáng ấy không phải nắng thật, nhưng đủ để người ta tụ tập, uống cà phê, trò chuyện, và cười. Trong cái lạnh 10 độ dưới 0, quảng trường nhỏ ấy sáng rực giữa vùng núi vẫn chìm trong bóng tối.
Không ít người xem đó là biểu tượng của lòng kiên nhẫn — một ngôi làng đợi mặt trời suốt cả thế kỷ, rồi tự mình dựng nó lên.