Cắt đứt một phần cơ thể, rồi nó mọc lại hoàn toàn? Nghe như siêu năng lực, nhưng với thằn lằn, đó là chuyện thường. Còn con người thì sao – liệu chúng ta có khả năng “mọc lại” gì không?
Loài thằn lằn nổi tiếng với chiêu “đứt đuôi chạy thoát”. Khi bị kẻ thù tóm, nó sẵn sàng hy sinh chiếc đuôi để đánh lạc hướng rồi… mọc lại cái mới. Khả năng tái tạo này gọi là autotomy, phổ biến ở nhiều loài động vật như sao biển, cá axolotl, tôm, và cả một số loài giun.
Còn con người thì sao? Thật bất ngờ: có một số bộ phận trên cơ thể chúng ta cũng có thể “mọc lại” – theo nghĩa sinh học.
- Gan – bộ phận tái sinh kỳ diệu: Đây là cơ quan duy nhất ở người có thể tái tạo hoàn toàn kích thước ban đầu, ngay cả khi bị cắt bỏ tới 70%. Miễn là phần còn lại vẫn khỏe mạnh, gan có thể phát triển trở lại trong vài tuần. Nhờ vậy, ghép gan sống (cắt một phần gan từ người hiến còn sống) là hoàn toàn khả thi.
- Da – lớp giáp linh hoạt: Da người liên tục thay mới. Mỗi ngày, bạn “rụng” khoảng 500 triệu tế bào da, và lớp biểu bì có thể tái tạo hoàn toàn sau vài tuần, trừ khi tổn thương quá sâu. Đây là cơ chế giúp vết thương nhỏ tự lành.
- Xương – gãy không đồng nghĩa với mất: Khi bạn bị gãy xương, cơ thể sẽ kích hoạt một loạt phản ứng để hàn gắn chỗ gãy bằng mô xương mới hoàn toàn, không phải chỉ “vá lại”. Quá trình này mất từ vài tuần đến vài tháng.
- Niêm mạc ruột – đổi mới liên tục: Lớp tế bào lót trong ruột non được thay mới gần như mỗi 3–5 ngày, nhanh hơn bất kỳ mô nào khác trong cơ thể. Điều này giúp đường tiêu hóa chống lại axit và vi khuẩn mạnh mẽ.
Nhưng có một điều quan trọng: con người không thể mọc lại toàn bộ chi như tay, chân, đuôi (nếu có) – vì chúng ta không sở hữu tế bào gốc “toàn năng” như một số loài động vật. Dù trẻ sơ sinh có khả năng mọc lại đầu ngón tay ở giai đoạn rất sớm, nhưng khi lớn lên, khả năng này biến mất.
Dẫu vậy, khoa học hiện đại đang tiến gần hơn bao giờ hết tới việc “kích hoạt lại” gen tái sinh. Một số nghiên cứu đã tìm thấy gen có vai trò tái tạo chi ở chuột và người – nhưng hiện vẫn chưa thể biến chúng thành công nghệ thực tế.
Tóm lại: dù không mọc lại được tay chân như thằn lằn, nhưng cơ thể người vẫn ẩn chứa những khả năng tái sinh kỳ diệu – và tương lai của y học có thể khiến điều tưởng như siêu nhiên trở thành hiện thực.