Trên mặt đất, một trái cà chua chín mọng có thể là thứ ngon lành: ngọt dịu, hơi chua, mọng nước. Nhưng hãy mang nó lên một chuyến bay ở độ cao 10.000 mét, và vị giác bạn sẽ tưởng như đang ăn… trái gì đó không rõ tên, nhạt thếch.
Các hãng hàng không biết rõ điều này. Lufthansa từng chi hơn 1,5 triệu lít nước ép cà chua mỗi năm, nhiều hơn cả bia. Vì sao? Vì có một nghịch lý vị giác kỳ lạ: trên máy bay, nước ép cà chua lại ngon hơn hẳn khi uống dưới đất.
Câu trả lời nằm ở ba thứ đang âm thầm phá rối bạn trên không trung: áp suất, độ ẩm và tiếng ồn. Cabin máy bay khô hơn cả sa mạc Sahara, độ ẩm chỉ khoảng 10–15%. Màng nhầy trong mũi và miệng bạn khô lại, khiến cảm nhận với vị ngọt và mặn giảm đến 30%. Áp suất thấp còn làm các phân tử mùi khó bay lên khoang mũi. Thêm tiếng ồn nền luôn ở mức 85 dB – tương đương máy hút bụi – càng làm não bạn phân tâm.
Tổ hợp này khiến vị giác bị “giảm hiệu suất” toàn diện. Nhưng có một ngoại lệ: vị umami – vị đậm đà có trong nước hầm xương, nấm, và cà chua chín – gần như không bị ảnh hưởng. Một số nghiên cứu thậm chí còn cho thấy vị umami được cảm nhận rõ hơn trong môi trường ồn.
Thế là trên trời, cà chua tươi bị giảm hết độ ngọt, độ mặn, độ thơm – chỉ còn sót lại chút chua và phần umami. Khi ép thành nước, umami dày hơn, vị chua cân bằng lại. Vậy là ly nước ép cà chua vô tình trở thành thứ ngon lành hiếm hoi giữa bữa ăn hàng không vốn nổi tiếng là vô hồn.
Càng ngạc nhiên hơn, thói quen này phổ biến đến mức nhiều người chỉ uống nước cà chua khi bay. Một thứ mà họ không bao giờ đụng đến khi còn trên mặt đất.
Và như mọi bí ẩn kỳ quặc, nó hóa ra chỉ là chuyện của… tai bạn, mũi bạn, và vài giọt nước bọt ít ỏi còn sót lại trong không khí quá khô.