Khoảng hai giờ chiều là thời điểm kỳ lạ. Cơ thể bắt đầu rệu rã, mắt nặng trĩu, và tâm trạng như có lớp bụi mỏng phủ lên. Những cuộc trò chuyện vốn nhẹ nhàng cũng dễ trở thành mồi lửa. Một lời nhắc nhẹ nghe như chỉ trích. Một cái nhíu mày hóa ra sự thiếu tôn trọng. Và nếu bạn sống cùng ai đó — dù là người yêu, bạn đời hay đồng nghiệp thân thiết — thì những khoảnh khắc này dễ biến thành vết xước.
Lúc đó, ta thường tìm cách lý giải: do đối phương không hiểu mình, do quan điểm bất đồng, do chuyện cũ chưa xong. Nhưng đôi khi, nguyên nhân nằm ở thứ đơn giản hơn nhiều: bạn (hoặc người ấy) đang thiếu ngủ.
Hóa ra, não bộ không phân biệt giữa lý do khiến bạn mệt. Nó chỉ phản ứng. Khi thiếu ngủ — đặc biệt là thiếu sót những giấc ngủ trưa tinh tế — vùng xử lý cảm xúc trong não sẽ phản ứng mạnh hơn, mất kiểm soát hơn. Hệ thống lý trí không kịp can thiệp. Bạn thấy buồn vì một điều nhỏ, thấy bị xúc phạm bởi một câu bâng quơ. Và bạn… phản ứng.
Trong một nghiên cứu tại Đức, các nhà khoa học phát hiện ra rằng chỉ một giấc ngủ trưa ngắn — khoảng 20 phút — có thể cải thiện khả năng giải quyết vấn đề lên đến 50%. Điều đó không chỉ đúng với bài tập toán hay công việc sáng tạo, mà còn đúng với các xung đột cảm xúc: bạn tỉnh dậy và đột nhiên thấy mọi chuyện… chẳng có gì nghiêm trọng.
Một giấc ngủ trưa đưa bạn vào trạng thái nửa mơ nửa thực, nơi hormone căng thẳng được dọn dẹp, nhịp tim chậm lại, và vùng não phụ trách nhận diện cảm xúc tiêu cực tạm nghỉ. Như thể não bạn được “cài lại”. Như thể bạn được cho cơ hội thứ hai để cư xử tử tế hơn.
Cặp đôi nọ vừa tranh cãi. Chẳng lớn tiếng, nhưng không khí căng như dây đàn. Người nam lặng lẽ đứng dậy, đi vào phòng, nằm xuống. Người nữ bực mình nghĩ: “Đến xin lỗi cũng không thèm.” Nhưng khi tiếng thở đều vang lên phía sau cánh cửa, không gian bắt đầu đổi khác. Mười lăm phút sau, anh quay lại, mắt còn chưa hết mờ. Nhưng giọng anh dịu đi. Và lần này, cô không bật lại. Cả hai đều lùi một bước, mà không ai bị bắt phải thua.
Ta không thể thay đổi cách người khác hành xử. Nhưng một giấc ngủ trưa ngắn — thứ vốn bị xem là xa xỉ hoặc lười biếng — lại có thể là món quà cho cả hai. Vì nó khiến ta dễ chịu hơn, và do đó dễ chịu với người khác hơn.
Thế nên, lần tới khi mối quan hệ trở nên căng thẳng mà chẳng rõ vì sao, đừng vội tranh luận hay gượng gạo làm hoà. Hãy thử ngủ. Đặt chuông 20 phút. Nhắm mắt. Thở đều. Không để trốn tránh, mà để có cơ hội nhìn người kia bằng ánh mắt đã dịu lại.
Ánh nắng vẫn lọt qua rèm. Trên sàn, bóng một bàn tay đã thả lỏng. Không cần lời xin lỗi nào cả — sự dịu dàng đã quay về.