Bạn có bao giờ thấy dễ chịu khi hít một mùi quen thuộc từ ai đó? Mùi tóc, mùi áo, hay mùi mồ hôi nhè nhẹ… Những thứ tưởng nhỏ nhặt ấy hóa ra lại mang theo thông điệp mà não bạn hiểu rất rõ, dù bạn không nhận ra.
Gần đây, một nhóm nhà khoa học tại Thụy Điển đã tiến hành một thí nghiệm kỳ lạ: họ thu thập mồ hôi của người đang xem phim gây xúc động – như hài nhẹ nhàng, cảm động – và cho người bị rối loạn lo âu xã hội ngửi trong lúc thực hành thiền chánh niệm. Kết quả: nhóm được ngửi mồ hôi cải thiện triệu chứng lo âu nhiều hơn nhóm chỉ thiền mà không ngửi gì.
Mồ hôi con người, nhất là từ vùng nách, mang theo các phân tử chemosignal – tín hiệu hóa học – tiết lộ trạng thái cảm xúc. Mùi của sự sợ hãi, tức giận, thư giãn hay căng thẳng có thể tạo nên phản ứng tương ứng ở người khác. Não người – đặc biệt là vùng hạch hạnh nhân (amygdala) và hồi hải mã (hippocampus) – phản ứng với mùi theo cách khác với thị giác hay âm thanh: không qua xử lý ngôn ngữ, mà trực tiếp chạm vào cảm xúc.
Điều này không chỉ đúng với mùi sợ hãi. Mùi của người thân – ngay cả khi không thơm – vẫn có thể giúp trẻ sơ sinh ngưng khóc, người lớn cảm thấy an tâm, hoặc làm dịu phản ứng stress. Hóa ra, cơ thể người có thể phát ra tín hiệu “mọi chuyện ổn” mà không cần nói một lời.
Tuy nhiên, tác dụng này không đến từ mùi bất kỳ. Mùi phải xuất phát từ người thật, mang trạng thái cảm xúc cụ thể, và được tiếp nhận trong bối cảnh an toàn. Mùi tổng hợp hay nước hoa không có tác dụng tương tự. Cũng cần lưu ý rằng không phải ai cũng nhạy với tín hiệu mùi – có người phản ứng mạnh, có người gần như không cảm nhận được.
Tất cả cho thấy: con người không chỉ giao tiếp bằng lời hay ánh mắt. Mùi – dù vô hình – vẫn là một kênh cảm xúc mạnh mẽ. Trong tương lai, rất có thể ta sẽ thấy liệu pháp “hương người” được nghiên cứu và áp dụng như một cách hỗ trợ tinh thần tự nhiên, không xâm lấn, không cần lời.
Và biết đâu, một ngày nào đó, khi bạn thấy lòng nhẹ lại chỉ vì đứng gần ai đó – có thể, bạn đang được chữa lành bằng mùi mà chẳng hay.